Ortodoncja jest dziedziną stomatologii, która zajmuje się korygowaniem wad zgryzu. Daje możliwość posiadania pięknego, estetycznego uśmiechu nie tylko dzieciom i młodzieży, ale również osobom dorosłym. Aparaty ortodontyczne mogą być zdejmowane (ruchome) oraz zakładane na stałe. Zazwyczaj leczenie trwa od kilkunastu do kilkudziesięciu miesięcy. Długość noszenia aparatu zależy od poziomu zaawansowania zaburzenia, a także wieku pacjenta. Liczy się również rodzaj zastosowanego aparatu, który zostaje dobrany na podstawie wykonanego badania, postawienia diagnozy i zaleceń ortodonty. Aparat ortodontyczny ruchomy jest bardzo popularnym urządzeniem, który nosi się przy niewielkich wadach zgryzu. Zapewnia komfort użytkowania i dobrą możliwość utrzymania właściwego poziomu higieny jamy ustnej. Wymaga jednak systematycznego noszenia, odpowiedniej pielęgnacji, a także wizyt kontrolnych u specjalisty, żeby osiągnąć zamierzone efekty leczenia.
Ile trwa leczenie aparatem ortodontycznym – jak długo nosi się aparat ortodontyczny, aby mieć proste zęby?
Leczenie ortodontyczne to proces długotrwały. Na efekty trzeba czekać wiele miesięcy, a nawet lat, ponieważ zależy to od kilku czynników. O tym jak długo należy nosić aparat ortodontyczny przede wszystkim decyduje wada zgryzu pacjenta. Zaburzenia o niewielkim stopniu łatwiej można korygować, niż przypadki bardziej złożone i skomplikowane. Istotny jest również sposób leczenia ortodontycznego, czyli wybór odpowiedniego typu aparatu. Osoba, które poddaje się terapii powinna stosować się do zaleceń ortodonty. Zaniedbania na tym polu mogą prowadzić do wydłużenia czasu leczenia, a nawet nawrotów zaburzenia, dlatego ważne jest zaangażowanie pacjenta w ten proces. Istotna jest zmiana nawyków żywieniowych i rezygnacja z niektórych produktów spożywczych, które mogą utrudnić dbanie o higienę jamy ustnej, a także doprowadzić do uszkodzenia aparatu. W takim przypadku leczenie zostanie zaburzone. Koniecznością są też wizyty kontrolne w gabinecie ortodontycznym. W przypadku aparatu stałego powinny odbywać się co 4-8 tygodni, a przy użytkowaniu aparatu ruchomego co 8-10 tygodni.
Przyjmuje się, że średni czas leczenia ortodontycznego wynosi 1-3 lata. Czasami zdarza się jednak, że ten proces może ulec wydłużenia, co zależy od indywidualnego przypadku. Wpływ na to w dużym stopniu ma wiek pacjenta. Noszenie aparatu ortodontycznego u dzieci i młodzieży zazwyczaj jest krótsze. Najczęściej trwa od 12 do 18 miesięcy, jednak czas ten jest uzależniony od wady zgryzu. U dorosłych podatność na zmiany jest mniejsza. Przesunięcia zębów oraz ich modyfikowanie zabiera więcej czasu. Najczęściej leczenie ortodontyczne w ich przypadku trwa od 1,5 roku do 3 lat.
Decyzja o przystąpieniu do terapii wiąże się z istotnymi zmianami w życiu. Jednak podjęcie tego trudu i zdecydowanie się na noszenie aparatu, to inwestycja nie tylko w estetyczny, piękny uśmiech, ale również zdrowe uzębienie i co istotne, a nie zawsze podkreślane, komfort psychiczny i być może poprawa kontaktów towarzyskich, ponieważ człowiek staje się bardziej otwarty na innych.
Rodzaj aparatu ortodontycznego a długość leczenia
Osoby, które zamierzają zdecydować się na leczenie ortodontyczne interesują się jak długo będzie ono trwało. Czas terapii zależy nie tylko od stopnia wady zgryzu, ale również od rodzaju aparatu. Na wybór odpowiedniego, duży wpływ ma opinia ortodonty, który na podstawie wykonanego badania poleca właściwe dla konkretnej osoby urządzenie. Opcji w tym zakresie jest wiele, a każdy przypadek należy rozważyć pod potrzeby indywidualne.
Współczesna ortodoncja daje duże możliwości leczenia wad zgryzu. W tym procesie wykorzystuje się dwa rodzaje aparatów: ruchome i stałe.
Aparaty ruchome, czyli wyjmowane najczęściej stosuje się u dzieci, które nie mają jeszcze zębów stałych. Urządzenia te znajdują też zastosowanie w przypadku dorosłych. W trakcie leczenia ortodontycznego mają one za zadanie przesunięcie, przechylenie i wychylenie zębów na właściwe pozycje, poszerzenie łuku zębowego, a także prawidłowe ustawienie szczęk względem siebie. Komfort użytkowania aparatu ruchomego polega na tym, że pacjent w razie potrzeby może sam go zdejmować. Dzieje się tak np. podczas spożywania posiłków oraz w trakcie higieny jamy ustnej. To duża zaleta, ponieważ mycie zębów jest łatwiejsze i bardziej dokładne, co skuteczniej zapobiega ryzyku wystąpienia próchnicy. Na elementy aparatu ruchomego, który wykonany jest najczęściej z akrylu składają się klamry, śruby oraz sprężyny.
Aparat ruchomy przede wszystkim zakłada się na noc, jednak bywa też noszony w ciągu dnia. Istotne jest to, że pacjent powinien być zdyscyplinowany i pamiętać o jego zakładaniu na określoną przez ortodontę liczbę godzin. Niestety taka terapia bywa dłuższa, niż w przypadku aparatów stałych i zależy od zaangażowania użytkownika. Kształtowanie prawidłowego zgryzu trwa średnio ok. 24 miesięcy, jednak całkowite leczenie ortodontyczne może być prowadzone nawet przez 4 lata.
Kolejnym rodzajem są aparaty stałe. Najczęściej zakłada się je na okres od jednego roku do trzech lat, a średni czas użytkowania wynosi ok. 24 miesiące. W tym czasie elementy aparatu wywierają nacisk na zęby, który powoduje skuteczniejszą korekcję uzębienia, dlatego leczenie trwa krócej, niż w przypadku aparatów ruchomych.
W skład urządzenia wchodzą zamki, pierścienie, ligatury (kolorowe gumki), sprężynki i haczyki poślizgowe. Wszystkie te elementy łączy ze sobą łuk, czyli cienki drut. Pacjenci mają duży wybór aparatów stałych. Wśród różnych typów znajdują się aparaty metalowe, ceramiczne, kryształowe, samoligaturujące, estetyczne, a także lingwalne.
Coraz większą popularnością u pacjentów cieszą się prawie niewidoczne, przezroczyste nakładki prostujące. To alternatywa dla aparatów ruchomych i stałych. Są one dostępne w systemach Clear Aligner oraz Invisalign. Długość terapii przy ich zastosowaniu porównuje się do leczenia za pomocą aparatu stałego.
Czy warto nosić aparat ortodontyczny ruchomy?
Aparat ruchomy jest rozwiązaniem, na które decyduje się wiele osób podejmujących leczenie ortodontyczne. Wyróżnia się dwa jego typy: jednoszczękowy i dwuszczękowy. Jest skutecznym urządzeniem pozwalającym na korektę niewielkich wad zgryzu. Aparatu ruchomego nie stosuje się w przypadku, gdy leczenie wymaga znacznego przesunięcia zębów lub ich obrócenia. Mimo tego, że na całkowite efekty terapii trzeba czekać dłużej, niż w przypadku stosowania aparatu stałego, to daje dużo większą wygodę podczas codziennego użytkowania. Można go zdjąć w dowolnym momencie w zależności od sytuacji i potrzeb danego pacjenta.
Ruchomy aparat ortodontyczny leczy wady zgryzu przede wszystkim u dzieci. Specjaliści zalecają jego noszenie w przypadku konieczności przesunięcia zęba w lukę wzdłuż łuku zębowego po wcześniej dokonanej ekstrakcji. Aparat ruchomy wykazuje dużą skuteczność jeśli trzeba poszerzyć lub doprowadzić do zwężenia łuku zębowego. Sprawdza się również, jeśli następuje potrzeba wychylenia w którąś stronę jednego lub nawet kilku zębów.
Najlepsze efekty przynosi u pacjenta w wieku od 4 do 12 lat, czyli wtedy gdy młody człowiek rośnie, a jego kościec się rozwija. Noszenie aparatu ruchomego w tym przypadku jest skuteczną terapią w korygowaniu odchylenia położenia zębów i hamowaniu rozwoju wad zgryzu. Poza tym wpływa na poprawę pracy mięśni twarzy, gdy jest ona zaburzona, a także zmienia kształt szczęki oraz żuchwy z nieprawidłowej na właściwą i ustawia je względem siebie w optymalnej, pożądanej pozycji.
Stosuje się aktywatory (przeważnie u młodszych dzieci), aparaty Schwartza (głównie w celu poprawy ustawienia szczęki), aparaty funkcyjne (używane u dzieci i młodzieży w czasie ich wzrostu), aparaty elastyczne (do niewielkich korekt uzębienia), a także aparaty retencyjne (na zakończenie podstawowego leczenia, w celu ustabilizowania zębów na nowych, prawidłowych pozycjach i zabezpieczeniu przed ich powrotem na poprzednie miejsce). O wyborze odpowiedniego urządzenia decyduje specjalista na podstawie analizy zaburzenia i dopasowania do konkretnego pacjenta. Aparaty ruchome stosuje się również u osób dorosłych, jeśli takie jest zalecenie ortodonty.
O tym czy warto nosić aparat ortodontyczny ruchomy decyduje kilka czynników. Na pewno jego zaletą jest niższa cena, niż aparatu stałego. Czasami na początku leczenia pojawia się dyskomfort i dolegliwości bólowe, ponieważ elementy aparatu naciskają na zęby wymuszając ich przesunięcie. Jednak zaraz po jego zdjęciu ból mija, a pacjent może poczuć ulgę. Oczywiście należy pamiętać, żeby w niedługim czasie znów go włożyć. Zaletą aparatu ruchomego jest to, że po jego zdjęciu podczas spożywania posiłków, resztki jedzenia nie przylegają do elementów urządzenia. Łatwiejsza jest też higiena jamy ustnej. Po wyjęciu aparatu nie ma też trudności w jego wyczyszczeniu.
Po jakim czasie widać efekty noszenia aparatu ortodontycznego?
O skuteczności leczenia decyduje systematyczne noszenie aparatu i stosowanie się do zaleceń specjalisty. Pierwsze efekty można zauważyć już po 3-6 miesiącach, a potwierdzić je będzie mógł ortodonta podczas wizyty kontrolnej. Początkowo przemieszczenia zębów będą niewielkie, więc trzeba uzbroić się w cierpliwość.
Koniec leczenia aparatem stałym a retencja – w jakim celu nosi się aparat retencyjny?
Zdjęcie aparatu stałego nie oznacza zakończenia leczenia. Ortodonta na pewno zaleci zastosowanie retencji. To oznacza, że przez pewien czas pacjent powinien używać aparatu retencyjnego. Służy on do stabilizacji zębów, tak żeby utrzymały się na prawidłowych pozycjach. W innym przypadku może dojść do ich przesunięcia i powrotu na poprzednie niewłaściwe miejsca. Aparat retencyjny może być ruchomy lub stały. Czas retencji jest uzależniony od decyzji i zaleceń ortodonty. Średnio przyjmuje się, że proces stabilizowania zębów może trwać ok. 2 lat.